This post is also available in: Dutch (below)
Click here for the other articles of the series: Forest series
This series of articles was written and published in 2011 in the Antilliaans Dagblad newspaper. 2011 was the year that the United Nations declared the International Year of Forests, in order to give more attention to the “lungs” of the earth. Without forests, life on earth is impossible. The original series concerned the mondi of Curaçao and has been adapted and rewritten where necessary to also include the sister islands of Aruba and Bonaire. This is part 5 of the series.
The discovery of the canopy
Wherever you go in Latin America or the Caribbean as a holidaymaker, you will almost always be offered a tour with the charming title ‘Canopy tour’. Costa Rica is known for it, but also Suriname, Puerto Rico, and a whole bunch of other islands in the Caribbean offer this lucrative activity. The trick is that you are strapped into a kind of harness on a so-called ‘zipline’ and skim through the treetops of forests, an adrenaline rush that is second to none. The activity was not initially invented for the recreationalists among us, but served as a practical application for scientists who were involved in researching forests and especially rainforests. With the collection of data on the species diversity of rainforests in particular, it soon became clear that the bulk of the flora and fauna could be found in the treetops. And since rainforests usually contain very large trees whose crowns are barely visible from the ground, it became necessary to develop technical aids for the exploration of this ‘canopy’. Using cables and platforms at different heights in the forests, scientists were able to map the previously unknown world of the ‘canopy’, bringing with it a wealth of discoveries.
‘Undergrowth’ and ‘canopy’ in nature
Undergrowth
Forests do not only consist of (large) trees. Forests are usually divided into three segments: the lower layer or the ‘undergrowth‘ (approximately 0.3-3 meters high), the middle layer (everything between 3 meters and a couple of meters under the top) and the upper layer or the ‘canopy‘. All three segments have their own characteristics and properties. The ‘undergrowth‘ is where the seeds of plants and trees fall and start to germinate. These young plants usually do not get very far because the crowns of the large trees around them block sunlight, a necessary ingredient for growth. Many die, the strong survive in anticipation of the day that one of the large trees falls over and thus allows a portion of light that can promote growth. In addition to the young plants, there are also a lot of plants in the ‘undergrowth’ that survive best in dark, damp places. These herbaceous plants do need some sunlight, but preferably not directly and in very limited quantities. Because of the little sunlight that reaches the forest floor, it does not dry out so quickly. The soil remains moist and this allows the decomposition processes of branches, leaves and fallen trees to proceed properly. This produces a wealth of fungi (mushrooms) and insect species, which ensure a supplement of vitamins and minerals in the soil. Without these processes, the large trees would not survive. The decomposition of organic material and the absorption of the vitamins and minerals produced by this happens so quickly, contrary to what many people think, that the soil of a tropical rainforest usually contains only a very thin layer of humus that disappears in no time. It is very fertile, but very sparsely present. These biological processes attract other flora and fauna to the ‘undergrowth‘ and ensure a large diversity of species.
Middle layer and canopy
The middle layer of a forest consists of the trunks of trees and the few young plants that shoot further than usual. The ‘canopy‘ is the real treasure trove of the rainforests. The crowns of the trees are covered with so-called epiphytes. These are plants that grow on other plants, but do not harm them, unlike parasites. Usually these plants only have very small roots that extract minerals from thin layers of soil or organic material that are on the trees. If a layer of leaves falls on a branch somewhere and starts to rot due to rainfall, this is the ideal place for a spore or seed of an epiphyte to germinate. Crowns of large trees contain countless places where small amounts of organic material are located, and where large numbers of epiphytes grow. The ‘canopy’ is usually full of ferns, orchids, bromeliads and thousands of other plants. The water-harvesting methods of these plants, such as the water reservoirs of bromeliads in the calyx shape of the plants, provide moisture for various animals such as monkeys, insects and frogs. Under the epiphytes there are cooler places for animals to hide from the bright rays of the sun and the plants themselves also serve as food.
Most of the new animal or plant species that have been found in the Amazon rainforest in the last few years have been found in the upper layer of the forest. Every time a scientist navigates his tools through the treetops there is a good chance of discovering yet another species of flora or fauna. Perhaps even more important in the study of forests and the different layers that are found there are the complex relationships that exist between species of plants and animals and the various segments of the forest. If they had not looked at these relationships, they would never have discovered that certain species of poison frogs that lay eggs in small puddles of water that remain in dead leaves on the ground, depend on the water reservoirs in bromeliads that grow 20-30 meters above the ground. When the tadpoles hatch and are a few days old, the frog father sticks them in a drop of water on his back one by one and jumps up the tree trunks 20-30 meters upwards to deposit them in the water-filled calyx of a bromeliad. Here the tadpoles feed on mosquito larvae that in turn have been laid as eggs in these water pools. Scientists would also never have discovered that certain species of monkeys are responsible for the fertilization of certain tree species that in turn provide fruit during the difficult dry season, essential for the survival of birds and mammals.
If you get the chance to take a walk through a tropical forest when you are on vacation, don’t miss it. Certainly not if there is also a ‘canopy’ tour. But also focus on your surroundings as you zoom over the lines and between the treetops, who knows you might discover something new.
Undergrowth and canopy on the ABC islands
On the semi-arid islands of Aruba, Bonaire and Curaçao you can also discover layering in the mondi or semi-arid forests that are there. Although the subdivision of undergrowth, middle layer and canopy in the usually low vegetation is more difficult to discover. The interaction and importance of these layers is also of great importance on these islands for the biodiversity and general health of the local forest. Due to the drought, the conversion of dead organic material into minerals and nutrients is even faster, the time in which this can take place is a lot shorter due to the rapid onset of the dry season. This rapid decomposition of organic material, and the associated rapid absorption of the released minerals and nutrients in the vegetation present, makes the layer with fertile humus minuscule thin. In most places only a few millimetres thick. Only in lower areas where, for example, rainwater flows to and remains on the ground for a longer period of time or remains just below the ground, such as in gullies, is the humus layer and therefore fertile soil slightly thicker. This also means that forests can grow there with trees that can grow much higher. Forests where the layering can be observed much more clearly. These types of areas are usually found in the areas behind saliñas and inner bays, recognizable in the landscape as gullies.
On our islands, there are also animal species that depend on tall trees or their so-called canopy. Our native and for each individual island separately endemic subspecies of the Brown-throated parakeet like to sleep in the tops of tall trees at night, so that rats, among other things, have more difficulty reaching them. In addition, the mysterious Black-whiskered Vireo depends on tall trees to nest in. And there are many more connections on our own islands between wildlife and the different layers of the forest.
Bossen op de semi-aride ABC-eilanden (5) – ‘Undergrowth’ en ‘Canopy’
Deze artikelenserie werd in 2011 geschreven en gepubliceerd in het Antilliaans Dagblad. 2011 was het jaar dat door de Verenigde Naties werd uitgeroepen tot het internationaal jaar van de bossen, om zodoende de “longen” van de aarde meer aandacht te geven. Zonder bossen is leven op aarde namelijk onmogelijk. De oorspronkelijke serie betrof de mondi van Curaçao en is aangepast en waar nodig herschreven om ook de zustereilanden Aruba en Bonaire er ook in mee te nemen. Dit is deel 5 van de serie.
De ontdekking van de canopy
Waar je ook komt in Latijns Amerika of het Caribisch gebied als vakantieganger, bijna overal krijg je wel een tour aangeboden met de charmante titel ‘Canopy-tour’. Costa Rica staat erom bekend maar ook Suriname, Puerto Rico, en een hele set met andere eilanden in het Caribische gebied bieden deze lucratieve activiteit aan. De clou is dat je ingesnoerd in een soort harnas aan een zogenaamde ‘zipline’ door de boomtoppen van bossen scheert, een adrenaline rush waar je u tegen zegt. De activiteit is in eerste instantie echter niet uitgevonden voor de recreanten onder ons, maar diende als praktische toepassing voor de wetenschappers die zich bezig hielden met het onderzoeken van bossen en vooral regenwouden. Met het verzamelen van gegevens over de soortenrijkdom van vooral regenwouden werd al gauw duidelijk dat het gros van de flora en fauna te vinden was in de boomtoppen. En aangezien regenwouden doorgaans hele grote bomen bevatten waarvan de kruinen nauwelijks van de grond af te zien zijn, werd het noodzakelijk om technische hulpmiddelen te ontwikkelen voor de exploratie van deze ‘canopy’. Met behulp van kabels en platforms op verschillende hoogtes in de wouden konden de wetenschappers de tot dan toe onbekende wereld van de ‘canopy’ in kaart gaan brengen, een schat aan ontdekkingen met zich meebrengend.
‘Undergrowth’ en ‘canopy’ in de natuur
Undergrowth
Bossen bestaan niet alleen uit (grote) bomen. Bossen worden meestal ingedeeld in drie segmenten: de onderlaag of de ‘undergrowth’ (ongeveer van 0.3-3 meter hoogte), de middenlaag (alles tussen de 3 meter en de bovenste paar meters) en de bovenlaag of de ‘canopy’. Alle drie de segmenten hebben zo hun eigen kenmerken en eigenschappen. De ‘undergrowth’ is waar de zaden van planten en bomen vallen en beginnen te ontkiemen. Deze jonge planten komen meestal niet ver omdat de kruinen van de grote bomen eromheen zonlicht tegen houden, een noodzakelijk ingrediënt voor groei. Veel sterven af, de sterken overleven in afwachting van de dag dat een van de grote bomen omvalt en daarmee een portie licht toelaat wat de groei kan bevorderen. Naast de jonge planten komen er echter ook een heleboel planten in de ‘undergrowth’ voor die juist het beste overleven op donkere vochtige plekken. Deze kruidachtigen hebben wel wat zonlicht nodig, maar liever niet direct en in zeer beperkte mate. Door het weinige zonlicht dat de bodem van het bos bereikt, droogt deze niet zo snel uit. De bodem blijft vochtig en hierdoor kunnen afbraakprocessen van takken, bladeren en omgevallen bomen goed hun gang gaan. Dit brengt een schat aan schimmelsoorten (paddenstoelen) en insectensoorten voort, die zorgen voor een aanvulling van de vitamines en mineralen in de bodem. Zonder deze processen zouden de grote bomen het niet overleven. De afbraak van organisch materiaal en opname van de hierdoor geproduceerde vitaminen en mineralen gaat zo snel, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, dat de bodem van een tropisch regenwoud meestal maar een heel dun laagje humus bevat wat binnen de kortste keren verdwenen is. Het is heel vruchtbaar, maar zeer summier aanwezig. Deze biologische processen trekken weer andere flora en fauna naar de ‘undergrowth’ toe en zorgen voor een omvangrijke soortenrijkdom.
Middenlaag en canopy
De middenlaag van een bos bestaat uit de stammen van bomen en de weinige jonge planten die verder doorschieten dan gebruikelijk. De ‘canopy’ is de echt schatkamer van de regenwouden. De kruinen van de bomen zijn bedekt met zogenaamde epifyten. Dit zijn planten die groeien op andere planten, maar die deze geen schade berokkenen, in tegenstelling tot parasieten. Meestal hebben deze planten maar hele kleine wortels die mineralen halen uit dunne laagjes aarde of organisch materiaal die zich op de bomen bevinden. Als er ergens op een tak een laagje bladeren valt dat begint te rotten dankzij regenval, is dit de ideale plek voor een spore of zaadje van een epifyt om te ontkiemen. Kruinen van grote bomen bevatten ontelbare plekjes waar kleine hoeveelheden organisch materiaal liggen, en waar dus grote hoeveelheden epifyten groeien. De ‘canopy’ zit doorgaans vol met varens, orchideeën, bromelia’s en duizenden andere planten. De wateropvang methoden van deze planten, zoals de waterreservoirs van bromelia’s in de kelkvorm van de planten, voorzien verschillende dieren zoals apen, insecten en kikkers weer van vocht. Onder de epifyten zijn koelere plekken voor dieren om zich te verschuilen tegen de felle zonnestralen en de planten dienen zelf ook als voedsel.
De meeste nieuwe dier of plantensoorten die in het Amazonewoud zijn gevonden in de laatste paar jaren, werden gevonden in de bovenlaag van het bos. Elke keer als een wetenschapper met zijn gereedschap door de boomtoppen heen laveert is er een grote kans op ontdekking van weer een nieuwe flora of fauna soort. Wat misschien nog wel belangrijker is in het onderzoek van de wouden en de verschillende lagen die zich er bevinden, zijn de complexe relaties die er bestaan tussen soorten planten en dieren en de diverse segmenten in het bos. Als men niet daar die relaties had gekeken had men nooit ontdekt dat bepaalde gifkikker soorten die eieren leggen in kleine plasjes water die blijven liggen in dode bladeren op de bodem, afhankelijk zijn van de waterreservoirs in bromelia’s die 20-30 meter boven de grond groeien. Als de kikkervisjes uitkomen en een paar dagen oud zijn, plakt de papa kikker ze een voor een op zijn rug in een druppel water en springt tegen de boomstammen 20-30 meter omhoog om ze in de met water gevulde kelk van een bromelia te deponeren. Hier voeden de kikkervisjes zich met muggenlarven die op hun beurt weer als ei zijn gelegd in deze waterpoelen. Ook zou men ook nooit ontdekt hebben dat bepaalde apensoorten verantwoordelijk zijn voor de bevruchting van bepaalde boomsoorten die op hun beurt weer vruchten leveren in de moeilijke droge periode, onontbeerlijk voor de overleving van vogels en zoogdieren.
Als je de kans krijgt een wandeling te maken door een tropisch bos als je eens op vakantie bent, laat die dan niet voorbijschieten. Zeker niet als er ook een ‘canopy’ tour bij zit. Maar richt ook je aandacht op je omgeving als je over de lijnen en tussen de boomtoppen door zoeft, wie weet ontdek je wat nieuws.
Undergrowth en canopy op de ABC eilanden
Ook op de semi-aride eilanden Aruba, Bonaire en Curaçao kun je gelaagdheid ontdekken in de mondi of semi-aride bossen die er zijn. Al is de onderverdeling van undergrowth, middenlaag en canopy in de doorgaans lage vegetatie moeilijker te ontdekken. De interactie en het belang van deze lagen is ook op deze eilanden van groot belang voor de biodiversiteit en algehele gezondheid van het lokale bos. Door de droogte is de omzetting van dood organisch materiaal naar mineralen en nutriënten zelfs nog sneller, de tijd waarin dat kan plaatsvinden is namelijk een stuk korter door het snel intreden van de droge tijd. Deze snelle afbraak van organisch materiaal, en de daaraan gebonden snelle opname van de vrijgekomen mineralen en nutriënten in de aanwezige vegetatie, maakt dat de laag met vruchtbare humus minuscuul dun is. Op de meeste plekken slechts enkele millimeters dik. Alleen op lager gelegen plekken waar bijvoorbeeld regenwater naartoe stroomt en langere tijd op de bodem blijft liggen of net onder de grond aanwezig blijft, zoals bijvoorbeeld rooien, is de humuslaag en dus vruchtbare bodem iets dikker. Dit maakt dan ook dat er precies daar bos kan groeien met bomen die een stuk hoger kunnen worden. Bos waar ook een stuk duidelijker de gelaagdheid kan worden waargenomen. Dit soort gebieden zijn meestal te vinden in de gebieden achter saliña’s en binnenwateren, te herkennen in het landschap als rooien.
Ook op onze eilanden zijn er diersoorten die afhankelijk zijn van hoge bomen of de zogenaamde canopy ervan. Onze inheemse en voor ieder eiland afzonderlijk endemische ondersoorten van de parkiet slapen ’s avonds heel graag in de toppen van hoge bomen, zodat onder andere ratten er moeilijker bij kunnen. Daarnaast is de geheimzinnige Baardvireo of Black-whiskered vireo afhankelijk van hoge bomen om in te kunnen nestelen. En zo zijn er nog veel meer connecties op onze eigen eilanden tussen wildlife en de verschillende lagen van het bos.