This post is also available in Dutch (below)
First published on September 20, 2012
Ammonites are extinct relatives to modern day octopuses and squids. The shells are chambered, in contrast to the shells of snails. The shapes of the septa, the dividing walls, are distinct characteristics of the separate species on the basis of which they have been classified.
In general I write about living natural elements, but a treasure trove of information on ancient life lies hidden within Curaçao’s rock record as well, for us to discover and unravel.
As a geologist, I am always fascinated by fossils, those – sometimes only subtle – imprints left behind within sedimentary rocks, the result of preservation of remains of ancient organisms. The process of fossilization is actually one of rare chance. The chances of plant or animal remains ending up within exactly those favorable conditions for fossilizations to be successful are minute. The harder parts, like shells, teeth or bones, have a fair chance to end up in the rock record, but soft tissue is another matter altogether. The work of a paleontologist is therefore somewhat that of a CSI (crime scene investigator). He has to unravel the way of life, and the cause of death of the fossilized organisms on the basis of those remains alone.
Ammonites were active hunters, and were able to propel themselves through the water column by means of ‘jet power’, like their modern day relatives. The ones shown here are not that big, about 2 centimeters across, but fossils have been found elsewhere on the planet of some species that reached huge sizes, of 1.5 meters across or even more!
The accompanying pictures are of the oldest fossils to be found on Curaçao, and these are actually quite special. The foundation of the Island consists of volcanic rocks, a thick succession of basalts that erupted in a submarine environment. Only in one location a small section of sedimentary rocks have been found within this succession, indicating that the eruptions were quite continuous (interruption of the eruption cycles would have allowed time for more sediments to settle in between those cycles). These layered rocks contain remains of several organisms, of which ammonites are the most conspicuous. This group died out at the end of the Cretaceous period, together with the dinosaurs, about 65.5 million years ago. Radiometric age determinations of several samples of the Curacao Lava Formation produced an age of about 86-87 million years, so the ammonites within this small section are at least as old.
Geologists juggle with millions of years with ease. But these ages are actually mind boggling. No one is able to visualize these enormous ages and geological processes. We are just mere humans, small and just one of the elements of the giant cycles of nature. Just like the ammonites, dinosaurs or myriads other extinct species, our species is destined to disappear one day as well. This is just the nature of nature….
Een kijkje in het verleden
Ammonieten zijn uitgestorven verwanten van moderne inktvissen. De schelpen zijn opgedeeld in kamers, in tegenstellingen tot die van slakken. De vorm van de septa, de kamerwandjes, is karakteristiek voor de soort, en is de basis geweest voor de classificatie van de reeds bekende fossielen.
Over het algemeen schrijf ik over levende natuurlijke elementen, maar er ligt ook een schat aan biologische en ecologische informatie verborgen in de gesteente-formaties van Curaçao, verborgen totdat iemand het ontdekt en ontrafelt.
Als geoloog ben ik altijd gefascineerd door fossielen, de – soms slechts subtiele – afdrukken die achter zijn gebleven in sedimentaire gesteenten, het resultaat van de preservatie van de miljoenen jaren oude resten van organismen. Het proces van fossilisatie is eigenlijk een proces van minuscule kansen. De kans dat de resten van planten of dieren namelijk terecht komen op net dié lokatie waar net dié specifieke omstandigheden heersten voor succesvolle fossilisatie is bijzonder klein. De hardere delen, zoals schelpen, tanden of botresten hebben nog de beste kans om te fossiliseren, maar voor de weke delen is dat heel anders. Het werk van een paleontoloog is daarom vergelijkbaar met dat van een CSI (crime scene investigator). Hij moet de wijze van leven van het gefossiliseerde organisme ontrafelen, net als de manier waarop het organisme dood is gegaan, op basis van slechts die weinige resten.
Ammonieten waren actieve jagers, en hadden de mogelijkheid zichzelf voort te bewegen met ‘jet power’, net als hun moderne verwanten. De fossielen op de foto’s zijn niet zo groot, zo’n 2 centimeters in doorsnede, maar er zijn elders op de wereld fossielen gevonden met enorme afmetingen, zo’n 1.5 meter of meer!
De foto’s bij dit artikel zijn van de oudste fossielen die op Curaçao te vinden zijn, en ze zijn in feite heel speciaal. Het fundament van het eiland bestaat uit vulkanische gesteenten, een dikke opeenhoping van bazalten die in een onderzees milieu zijn uitgevloeid. Slechts op één enkele lokatie is er een kleine sectie van sedimentaire gesteenten gevonden binnen dit pakket, hetgeen een indicatie is dat de vulkanische activiteit vrij continu geweest is. Interrupties van de uitvloeiings-cycli zou namelijk tijd hebben opgeleverd voor de afzetting van meer sedimenten binnen het pakket. Deze gelaagde sedimenten bevatten de resten van diverse organismen, waarvan ammonieten de meest in het oog lopende zijn. Deze diergroep stierf uit aan het einde van het Krijt tijdperk, samen met de dinosauriers, zo’n 65.5 miljoen jaar geleden. Radiometrische ouderdomsbepalingen van een aantal monsters van de Curacao Lava Formatie hebben een leeftijd opgeleverd van rond de 86-87 miljoen jaar. De ammonieten in het kleine pakketje sedimentaire gesteenten zijn dus minstens zo oud.
Geologen goochelen met miljoenen jaren of het niets is. Maar deze ouderdommen zijn nauwelijks te bevatten. Niemand kan deze enorme tijdseenheden en geologische processen visualiseren. We zijn niet meer dan eenvoudige mensen, klein en slechts één van de elementen van de gigantische cycli van de natuur. Net als de ammonieten, dinosauriers of onnoemlijk veel andere soorten is onze soort ook gedoemd om uiteindelijk te verdwijnen. Dit is niets anders dan het karakter van de natuur…