This post is also available in: Dutch (below)
Click here for the other articles of the series: Forest series
This series of articles was written and published in 2011 in the Antilliaans Dagblad newspaper. 2011 was the year that the United Nations declared the International Year of Forests, in order to give more attention to the “lungs” of the earth. Without forests, life on earth is impossible. The original series concerned the mondi of Curaçao and has been adapted and rewritten where necessary to also include the sister islands of Aruba and Bonaire. This is part 11 of the series, about columnar cacti. Some of the most picturesque trees in the landscape of the ABC-islands.
Cacti, special trees
“Cacti“, that is the answer you get when you ask a random tourist or even a visiting ‘island child’ what our mondi consists of the most. The answer is a little short-sighted, but you can’t blame them. The most picturesque plant on our islands is simply the cactus, and especially the columnar cactus. On the islands there are three different native columnar cacti that each have their own name on each of the islands, and where one island sometimes has a name for a species that is different on another island. When the island inhabitants from the three different islands meet each other and happen to mention the subject of columnar cactus, various situations can arise. Either they laugh themselves silly at the supposed ‘wrong’ name that the other uses or real arguments arise. We have ourselves been part of nature workshops and courses several times where representatives from all three islands were present, and where this discussion came up again and again. There is only 1 correct way to solve this problem and that is by citing the scientific Latin names of each columnar cactus species in this article. Popular names differ per country, per language and even per region within an island. Therefore no mention of Kadushi’s, Datu’s, Yatu’s and Kadushi di Pushi’s, but the scientific names Cereus repandus, Pilosocereus lanuginosus and Stenocereus griseus, which are the three species of native columnar cacti that you can find in various places on the island. For those who do not know them, they are difficult to tell apart, they are all three trees with long arms with countless thorns. However, anyone who takes a closer look at the plants will soon discover that they are indeed different. To start, we will take a look at the Stenocereus griseus.
Stenocereus griseus
To start with, here are the local names used for this species on each island. On Aruba the plant is called Cadushi, on Bonaire Yatu or Yato and on Curaçao the Datu. In the past, this species was often used for the so-called tranké’s, terrain fencing to keep goats in or out, it just depended on whether you were a goat keeper or a farmer who had to protect the laboriously cultivated food crops. On Bonaire you often come across this fencing where it is still very popular as a terrain boundary. On Curaçao it is mainly on Bandabou and in some select places on Bandariba that you sometimes come across this fencing, usually overgrown by other plants and often carelessly bulldozed flat because of road widening or cabling had to be done. The reason that the Stenocereus griseus was used for this application was the special growth characteristic of the plant. Instead of producing one large trunk from which the arms grow, the plant usually grows as separate stalks that remain neatly upright. This alone makes it relatively easy to recognize this species, especially in older cacti. By cutting off the arms of larger cacti and placing them neatly in a row next to each other and facing upwards, the necessary fencing was created between pieces of land. Incidentally, the way in which this was done differed per island. On Curaçao, the cactus stakes were often neatly placed upright next to each other and on Bonaire they were placed in a zigzag and diagonal manner.
On the ribs of the branches are the rosettes with seven to eight gray-white spines that are fairly short and thick compared to those of the other two species. The flowers of the Stenocereus griseus are light pink to creamy white in color and, like those of the other two columnar cactus species, open in the evening. What you can really distinguish the Stenocereus griseus with are the fruits. These are not only dark red in colour, they are full of spines, a characteristic that the other two cacti do not have. Locally, the fruits are called Dader and are still a popular fruit for many people. Many birds love them, you often see the troepial or parakeet cleverly pecking off the spines after which they feast on the juicy pulp.
Cereus repandus
The most famous native columnar cactus on the island is the Cereus repandus. The naming of this plant also varies considerably per island. On Aruba, the cactus is called Breba, on Bonaire and Curaçao it is called Kadushi, known for the local dish that is prepared with fish, among other things. The Cereus repandus can be recognised by the fact that it behaves like a real tree. It forms a trunk, which is usually reddish brown in colour, and from the trunk the branches of the plant shoot out and after a while form a real crown of cactus branches. The spines of the Cereus repandus are long and thin and are grouped in rosettes of 8 to 20. The fruit is oval in shape and can be green, red or purple. There are no spines on this Tampañá, and this fruit is also eaten with pleasure, by humans and animals.
Pilosocereus lanuginosus
The Pilosocereus lanuginosus is the most illustrious species of the three, most people cannot even remember ever seeing this plant. And of course this cactus also has its own name on each of the three islands. On Aruba it is called Breba di pushi, on Bonaire Kadushi spañó or just like on Curaçao, Kadushi di pushi.
The most striking characteristic of the Pilosocereus lanuginosus is the ‘blond wig’, which the tips of the arms wear. In some periods these hairs hang like a kind of tangle on the plant. The color of the plant is also different, more grayish in color compared to the green of the other two species. The fruit is the most characteristic, grayish green in color and quite flat in shape. It sometimes seems to be hidden in the branches of the cactus and contains no spines. In shape, the fruit is very similar to a fig.
Cactus fruits in nature
Despite the fact that the cactus fruit is a beloved fruit among local people, they are perhaps the most popular with the fauna of the islands. Iguanas, troepials, chuchubis and parakeets feast on the juicy fruits that are mainly present in the dry season. Local names for the fruits are Dader for the fruit of the Stenocereus griseus and Tampañá for the fruit of Cereus repandus. There is no name for the fruit of Pilosocereus lanuginosus. The columnar cacti are one of the few plants on Aruba, Bonaire and Curaçao that flower and bear fruit during the dry season. This happens thanks to the pollination of the flowers by nectar and fruit-eating bats, the main cactus pollinator on the island. They are therefore an indispensable part of nature because they ensure that our fauna can survive in difficult times. Without this food addition that would have been impossible. For this reason, the column cacti are labelled in biology as so-called ‘key-stone species‘. They are key species that ensure that nature can continue to function on the island. Without this species, the entire system would collapse.
Cacti are also trees
Cacti are also considered trees, and in fact we can say that we have cactus forests on our islands. Just like ‘normal’ trees they have roots, a long taproot that goes deep into the ground and surface roots that run over a long distance just under the ground and that become active as soon as a few raindrops fall. They have a trunk, branches, flowers and fruits. And they also have leaves. The average trees as we know them have leaves that are quite thin and are made in such a way that optimal use can be made of the sunlight for the purpose of photosynthesis in the chloroplasts that are in the leaves. However, cacti have developed in areas where it is very hot, and where leaves are in danger of burning so much that they die, so a shame. In these areas there is often a scarcity of food, which makes predation a major problem. If you have beautiful juicy leaves hanging on the tree, there is a good chance that they will be eaten. Cacti have found a solution for that. Instead of being continuously subjected to dying and eaten leaves, the plant has moved the chloroplasts to the branches and the leaves have developed in such a way that they have been transformed into spines. This means that the sun no longer has any influence on them, and they also have a defence against hungry animals.
From previous chapters in this forest series it has become clear that development is not static in nature. If a cactus has developed in such a way that the spines are an excellent defence against predation, then animals develop in such a way that they can deal with these annoying spines. The iguana is a good example of this. With its hard, thick skin on its belly, it is easy for the animal to climb into a columnar cactus and enjoy the flowers and the often still green fruits. Birds have also developed legs with a reptilian skin that the spines can hardly penetrate, so that the animals can enjoy the fruits on top of a cactus with little problem.
Bossen op de semi-aride ABC-eilanden (11) – Cactussen; bijzondere bomen
Deze artikelenserie werd in 2011 geschreven en gepubliceerd in het Antilliaans Dagblad. 2011 was het jaar dat door de Verenigde Naties werd uitgeroepen tot het internationaal jaar van de bossen, om zodoende de “longen” van de aarde meer aandacht te geven. Zonder bossen is leven op aarde namelijk onmogelijk. De oorspronkelijke serie betrof de mondi van Curaçao en is aangepast en waar nodig herschreven om ook de zustereilanden Aruba en Bonaire er ook in mee te nemen. Dit is deel 11 van de serie, over zuilcactussen. Een aantal van de meeste picturesque planten op onze eilanden.
Cactussen, bijzondere bomen
,,Cactussen“, dat is het antwoord dat je krijgt als je een willekeurige toerist of zelfs bezoekende eilandskind vraagt waar onze mondi het meest uit bestaat. Het antwoord is een klein beetje kortzichtig, maar je kunt het hen ook niet kwalijk nemen. De meest pittoreske plant op onze eilanden is nu eenmaal de cactus, en dan vooral de zuilcactus. Op de eilanden zijn drie verschillende zuilcactussen te vinden die elk, op elk van de eilanden, een eigen naam hebben en waar het ene eiland soms een naam heeft voor een soort die op een ander eiland weer anders is. Als de eilandskinderen van de drie verschillende eilanden elkaar dan treffen en toevallig het onderwerp zuilcactus aanstippen, kunnen er verschillende situaties ontstaan. Of ze lachen zich gek op de vermeende ‘foute’ naam die de ander gebruikt of er ontstaan heuse ruzies. We hebben zelf diverse keren deel uitgemaakt van natuurworkshops en cursussen waar vertegenwoordigers van alle drie de eilanden in zaten, en waar deze discussie keer op keer weer op tafel kwam. Er is maar 1 correcte manier om dit op te lossen en dat is door de wetenschappelijke Latijnse namen van elke zuilcactussoort aan te halen in dit artikel. Populaire namen verschillen immers per land, per taal en zelfs per regio in een land. Daarom geen Kadushi’s, Datu’s, Yatu’s en Kadushi di Pushi’s, maar de Cereus repandus, Pilosocereus lanuginosus en Stenocereus griseus zijn de drie soorten inheemse cactussen die je op verschillende plekken op het eiland kunt aantreffen. Voor wie ze niet kent zijn ze moeilijk uit elkaar te houden, het zijn alle drie bomen met lange armen waar ontelbare stekels aan zitten. Wie de planten echter wat beter gaat bekijken zal er al snel achter komen dat ze wel degelijk verschillend zijn. Om te beginnen zullen we een blik werpen op de Stenocereus griseus.
Stenocereus griseus
Om te beginnen hier de lokale namen die per eiland voor deze soort worden gebruikt. Op Aruba heet de plant Cadushi, op Bonaire Yatu of Yato en op Curaçao de Datu. Deze soort werd in het verleden dikwijls gebruikt voor de zogenaamde tranké’s, terrein afrasteringen om de geiten binnen of buiten te houden, het was maar net of je een geitenhouder was of een landbouwer die de moeizaam gekweekte voedselgewassen moest beschermen. Op Bonaire kom je deze afrastering nog dikwijls tegen waar het nog steeds heel populair is als terreinafscheiding. Op Curaçao is het vooral op Bandabou en op sommige selecte plekken op Bandariba dat je deze afrastering nog wel eens tegenkomt, meestal overwoekerd door andere planten en vaak achteloos plat gebulldozerd omdat er aan wegverbreding of aanleg van bekabeling gedaan moet worden. De reden dat men voor deze toepassing de Stenocereus griseus gebruikte was de bijzondere groei eigenschap van de plant. In plaats van één grote stronk te produceren waar de armen uit groeien, groeit de plant meestal als afzonderlijke staken die netjes rechtop blijven staan. Alleen al hierdoor is het, vooral bij oudere cactussen, redelijk eenvoudig om deze soort te herkennen. Door de armen van grotere cactussen af te hakken en netjes op een rijtje naast elkaar te plaatsten creëerde men zo de nodige afrastering tussen stukjes terreinen. Per eiland verschilde trouwens de manier waarop dit werd gedaan. Op Curaçao werden de cactusstaken vaak netjes rechtop naast elkaar geplaatst en op Bonaire zigzagsgewijs en schuin.
Op de ribben van de takken zitten de rozetten met zeven tot acht grijswitte stekels die redelijk kort en dik zijn in vergelijking met die van de andere twee soorten. De bloemen van de Stenocereus griseus zijn licht roze tot roomwit van kleur en gaan net als die van de overige twee zuilcactus soorten ’s avonds open. Waar je de Stenocereus griseus echt mee kunt onderscheiden zijn de vruchten. Deze zijn namelijk niet alleen donkerrood van kleur, ze zitten vol met stekels, een eigenschap dat de andere twee cactussen niet hebben. Lokaal worden de vruchten Dader genoemd en zijn nog steeds een geliefde vrucht voor veel mensen. Veel vogels zijn er dol op, vaak zie je de troepiaal of parkiet op handige manier de stekels eraf pikken waarna ze zich te goed doen aan het sappige vruchtvlees.
Cereus repandus
De meest bekende zuilcactus op het eiland is toch wel de Cereus repandus. Ook bij deze plant varieert de naamgeving aanzienlijk per eiland. Op Aruba heet de cactus Breba, op Bonaire en Curaçao wordt het Kadushi genoemd, bekend van het lokale gerecht wat onder andere met vis wordt klaargemaakt. De Cereus repandus is te herkennen aan het feit dat het zich als een echte boom gedraagt. Het vormt een stam, wat meestal roodbruin van kleur is, en vanuit de stam schieten de takken van de plant uit en vormen na verloop van tijd een echt kruin van cactustakken. De stekels van de Cereus repandus zijn lang en dun en zitten in groepen van 8 tot 20 in rozetten bij elkaar. De vrucht is ovaal van vorm en kan groen, rood of paars zijn. Op deze Tampañá zitten geen stekels, en ook deze vrucht wordt graag gegeten, door mens en dier.
Pilosocereus lanuginosus
De Pilosocereus lanuginosusis de meest illustere soort van het drietal, de meeste mensen kunnen het zich niet eens herinneren dat ze deze plant ooit hebben gezien. En natuurlijk heeft ook deze cactus een eigen naam op elk van de drie eilanden. Op Aruba heet het Breba di pushi, Op Bonaire Kadushi spañó of net als op Curaçao Kadushi di pushi.
De meest opvallende karakteristiek van de Pilosocereus lanuginosus is de ‘blonde pruik’, die de toppen van de armen dragen. In sommige periodes hangen deze haren als een soort klitten aan de plant. Ook de kleur van de plant is anders, meer grijzig van kleur in vergelijking met het groen van de andere twee soorten. De vrucht is het meest karakteristiek, grijzig groen van kleur en vrij plat van vorm. Het lijkt soms verstopt te zitten in de takken van de cactus en bevat geen stekels. Qua vorm heeft de vrucht veel weg van een vijg.
Cactusvruchten in de natuur
Ondanks het feit dat de cactusvrucht een geliefde vrucht is bij lokale mensen, zijn ze misschien nog wel het meest populair bij de fauna van de eilanden. Lokale namen voor de vruchten zijn Dader voor de vrucht van de Stenocereus griseus en Tampañá voor de vrucht van de Cereus repandus. Er is geen naam voor de vrucht van Pilosocereus lanuginosus. Leguanen, troepialen, chuchubi’s en parkieten doen zich rijkelijk tegoed aan de sappige vruchten die voornamelijk in het droge seizoen aanwezig zijn. De zuilcactussen zijn één van de weinige planten op Aruba, Bonaire en Curaçao die in de droge tijd bloeien en vruchten dragen. Dit gebeurt dankzij de bestuiving van de bloemen door nectar- en vruchtenetende vleermuizen, de voornaamste cactusbestuiver op het eiland. Ze zijn daarmee een onontbeerlijk deel van de natuur omdat ze er voor zorg dragen dat onze fauna het kan overleven in moeilijke tijden. Zonder deze voedsel additie was dat namelijk onmogelijk geweest. Om deze reden worden de zuilcactussen in de biologie bestempeld als zogenaamde ‘key-stone species‘. Het zijn sleutelsoorten die ervoor zorgen dat de natuur kan blijven functioneren op het eiland. Zonder deze soort zou het gehele systeem in elkaar zakken.
Cactussen zijn ook bomen
Cactussen worden ook gerekend tot de bomen, en in feite kunnen we dus zeggen dat we op onze eilanden cactusbossen hebben. Net als ‘normale’ bomen hebben ze wortels, een lange penwortel dat diep de grond ingaat en oppervlaktewortels die over lange afstand vlak onder de aarde lopen en die actief worden zodra er wat regendruppels vallen. Ze hebben een stam, takken, bloemen en vruchten. En ze hebben ook bladeren. De doorsnee bomen zoals wij die kennen hebben bladeren die vrij dun zijn en zodanig zijn gemaakt dat optimaal gebruik kan worden gemaakt van het zonlicht ten behoeve van de fotosynthese in de bladgroenkorrels die zich in de bladeren bevinden. Cactussen hebben zich echter ontwikkeld in gebieden waar het heel heet is, en waar bladeren het gevaar lopen zodanig te verbranden dat ze afsterven, zonde dus. In deze gebieden is vaak ook een schaarste aan voedsel waardoor predatie een groot probleem is. Heb je mooie sappige bladeren aan de boom hangen dan is de kans groot dat ze worden opgegeten. Cactussen hebben daar wat op gevonden. In plaats van continu onderhevig te zijn aan afstervende en opgegeten bladeren heeft de plant de bladgroenkorrels verplaatst naar de takken en zijn de bladeren zodanig ontwikkeld dat ze omgevormd zijn tot stekels. Zo heeft de zon er geen invloed meer op, en heb je ook meteen een verdediging tegen hongerige beesten.
Dat een ontwikkeling niet statisch is in de natuur is in eerdere delen van deze serie al duidelijk geworden. Heeft een cactus zich zodanig ontwikkeld dat de stekels een prima afweer zijn tegen predatie, dan ontwikkelen dieren zich zodanig dat ze met deze lastige prikkers om kunnen gaan. De leguaan is daar een prima voorbeeld van. Met zijn harde dikke huid op de buik is het een makkie voor het dier om in een zuilcactus te klimmen en zich te goed te doen aan de bloemen en de vaak nog groene vruchten. Ook vogels hebben poten ontwikkeld met een reptielachtige huid waar de stekels nauwelijks doorheen komen waardoor de dieren met weinig problemen bovenop een cactus van de vruchten kunnen genieten.