This post is also available in: Dutch (below)
Click here for the first part of the series: Forests on de semi-arid ABC-islands (1) – The forest called ‘Mondi’
This series of articles was written and published in 2011 in the Antilliaans Dagblad newspaper. 2011 was the year that the United Nations declared the International Year of Forests, in order to give more attention to the “lungs” of the earth. Without forests, life on earth is impossible. The original series concerned the mondi of Curaçao and has been adapted and rewritten where necessary to also include the sister islands of Aruba and Bonaire. This is part 2 of the series.
Wet forests
When the term ‘wet’ forest is mentioned, people immediately think of rainforests. Large areas of abundantly irrigated forest, where the leaves glisten with moisture, the ground is a muddy mass of mud and where it smells of rotting leaves. It is of course the case that many rainforests, including the Pantanal in Brazil, are inundated with water for a large part of the year. This creates a complex system of relationships between the water, the trees and other plants and the animals that live there. However, most rainforests do have dry periods, in which there is very little to no rain.
‘Underdogs’ of the forests – mangrove forests
The most striking ‘wet’ forests in the world, but still somewhat the ‘underdogs’ of the forests as a whole, are the mangrove forests, the only forests that can grow and flourish in and near salt water.
Mangrove forests were the neglected child, forgotten by many despite major information campaigns by nature organisations over the years. However, these forests suddenly became “hot” when the destructive tsunami in 2006 destroyed large coastal areas of countries in Asia. One of the main reasons for the scale of this disaster was the destruction of the mangrove forests that were originally present at these locations along the coast. Due to large-scale coastal development for the promotion of tourism, but also for urban development and the construction of agricultural land, the natural protection of the coast – the mangrove forests – was removed. This opened the way for the tidal wave to move further into the country without any hindrance than it would have done if the forests had still been there.
Natural coastal protection
Mangroves do not protect the coast on their own. Together with healthy coral reefs and well-developed seagrass fields, the coast is optimally protected in a natural way.
This system of coastal protection also occurs on our ABC-islands, and then mainly in the inner bays. Mangroves occur on the islands in various places, such as on Aruba at the Spaans Lagoen and Mangel Halto, on Bonaire at the Lac-bay and formerly on Curaçao at Koredor or next to the Corendon hotel, and also in the inner bays of St. Joris, Spaanse Water, Schottegat, Piscadera, Hermanus, St. Martha and St. Cruz and also along the (former inner bays) saliñas of Daaibooi, San Juan, Knip and so on.
Not only coastal protection
A mangrove forest is not only a coastal protector against possible tidal waves and storms, but also produces large quantities of oxygen that people and animals eagerly use. In addition, they are havens of biodiversity because they provide shelter for young fish and other sea creatures between the so-called stilt roots (especially of the red mangroves and also the roots of the black mangrove). The crowns with branches and leaves are the place where reptiles, birds and insects find shelter. The complex root system also ensures that “dirty” rainwater that flows in rivers or gullies towards the sea is filtered before it enters the sea. Essential when the rainwater is pouring down again and is manoeuvred directly to the sea.
What types of mangrove trees are there?
Usually a mangrove forest in our area consists of 4 different types of mangroves: the Red mangrove, the Black mangrove, the White mangrove and the ‘false’ mangrove.
If you approach the coast from the sea, the first species you encounter is the Red mangrove (Rhizophora mangle). Very recognizable by the long stilt roots on which it stands with its ‘feet’ in the water. The name is related to the color of the tree when the bark is removed.
After the Red mangrove you will find the Black mangrove (White mangrove in Dutch), (Aviccenia germinans), which is recognizable by the ‘snorkel’ roots or tap roots that protrude from the ground.
The third is the White mangrove (Laguncularia racemosa), a tree that has no characteristic adaptations to the roots since this species occurs in the dry part of the mangrove forest. These are the last of the mangrove species together with the so-called Buttonwood (Conocarpus erectus), a tree that is not a mangrove at all but is salt-loving and is often called the ‘false’ mangrove. The blue-grey brother of this species is regularly used on the island in landscaping. These last two tree species do not have their roots directly in the salt water, but they do have adaptations to survive well in salty soils at the edge of the water. For example, they store the salt in their thick leaves that then fall off when they are saturated.
Differences in mangrove forests
However, there are differences between the various mangrove forests in the world. The relatively small patches of mangroves that we have here on the islands, for example, cannot be compared to the large, extensive mangrove forests in Suriname, for example, where large groups of red and white ibises, herons and other water birds live. However, the difference in size on our islands does not make them any less valuable. It is precisely because of the small quantities we have here that we will have to handle them with care, at least if we want to continue to take advantage of all the benefits they offer us.
Mangroves in peril
Mangroves are continuously under threat and especially on small islands such as the ABC-islands where increasing development pressures and non-prioritizing of mangrove conservation and management has lead to the horrible destruction of valuable areas of mangroves. We will write about this in the near future.
Bossen op de semi-aride ABC-eilanden (2) – Natte bossen
Deze artikelenserie werd in 2011 geschreven en gepubliceerd in het Antilliaans Dagblad. 2011 was het jaar dat door de Verenigde Naties werd uitgeroepen tot het internationaal jaar van de bossen, om zodoende de “longen” van de aarde meer aandacht te geven. Zonder bossen is leven op aarde namelijk onmogelijk. De oorspronkelijke serie betrof de mondi van Curaçao en is aangepast en waar nodig herschreven om ook de zustereilanden Aruba en Bonaire er ook in mee te nemen. Dit is deel 2 van de serie.
Natte bossen
Bij het noemen van de term ‘nat’ bos wordt al gauw gedacht aan regenwouden. Grote gebieden met uitbundig beregend bos, waar de bladeren glimmen van het vocht, de grond een drabbige moddermassa is en waar het ruikt naar rottende bladeren. Nu is het ook zo dat veel regenwouden, waaronder de Pantanal in Brazilië, een groot deel van het jaar onder water staan. Dit zorgt voor een complex systeem van relaties tussen het vocht, de bomen en overige planten en de dieren die er leven. De meeste regenwouden kennen echter wel degelijk droge perioden, waarin er zeer weinig tot geen regen valt.
‘Underdogs’ van de bossen – mangrovebossen
De meest opvallende ‘natte’ bossen op de wereld, maar toch een beetje de ‘underdogs’ van de bossen in het geheel, zijn de mangrovebossen, de enige bossen die in en nabij zout water kunnen groeien en bloeien.
Mangrovebossen waren het ondergeschoven kindje, vergeten door velen ondanks grote voorlichtingscampagnes van natuurorganisaties door de jaren heen. Deze bossen werden echter ineens “hot” toen de destructieve tsunami in het jaar 2006 grote kuststroken van landen in Azië vernietigde. Eén van de belangrijkste redenen voor de omvang van deze ramp was de destructie van de van oorsprong op deze locaties aanwezige mangrovebossen langs de kust. Door grootschalige kustontwikkeling voor de bevordering van onder andere het toerisme, maar ook voor stedenbouw en de aanleg van landbouwgronden werd de natuurlijke bescherming van de kust – de mangrovebossen – weggehaald. Daarmee werd de weg open gegooid voor de vloedgolf om zonder enige belemmering het land verder in te trekken dan het had gedaan als de bossen er nog hadden gestaan.
Natuurlijke kustbescherming
Mangroven doen het beschermen van de kust niet alleen. Tezamen met een gezond koraalrif en goed ontwikkelde zeegrasvelden is de kust optimaal op natuurlijke wijze beschermd.
Dit systeem van kustbescherming komt ook voor op de ABC-eilanden, Aruba, Bonaire en Curaçao, en dan voornamelijk in de binnenbaaien. Mangroven komen op de eilanden op verschillende plekken voor. Op Aruba bij het Spaans Lagoen en Mangel Halto. Op Bonaire bij het Lac en op Curaçao (voorheen) bij Koredor of naast het Corendon hotel, en in de binnenbaaien van St. Joris, Spaanse Water, Schottegat, Piscadera, Hermanus, St. Martha en St. Cruz en tevens langs de (voormalige binnenbaaien) saliña’s van o.a. Daaibooi, San Juan, Knip enzovoort.
Niet alleen kustbescherming
Een mangrovebos is niet alleen een kustbeschermer tegen mogelijke vloedgolven en stormen, maar produceert ook grote hoeveelheden zuurstof waar mensen en dieren gretig gebruik van maken. Daarnaast zijn het havens van biodiversiteit omdat de ze tussen de zogenaamde steltwortels (van vooral de rode mangroven en ook de wortels van de zwarte mangrove) huisvesting bieden aan jonge vissen en andere zeedieren. De kruinen met takken en bladeren zijn de plek waar reptielen, vogels en insecten onderdak vinden. Tevens zorgt het complexe wortelstelsel ervoor dat “vuil” regenwater wat in rivieren of rooien richting zee stroomt wordt gefilterd voor het de zee in gaat. Essentieel als het regenwater weer eens met bakken uit de hemel komt, en direct naar zee wordt gemanoeuvreerd.
Welke soorten mangrove bomen zijn er?
Meestal bestaat een mangrovebos uit 4 verschillende soorten mangroven: de Rode mangrove, de Zwarte mangrove, de Witte mangrove en de ‘valse’ mangrove.
Benader je de kust vanuit zee dan is de eerste soort die je tegenkomt de Rode mangrove (Rhizophora mangle). Heel herkenbaar aan de lange steltwortels waarop hij met zijn ‘voetjes’ in het water staat. De naam hangt samen met de kleur van de boom als de bast eraf wordt gehaald.
Na de Rode mangrove vind je de Black mangrove (Witte mangrove in het Nederlands), (Aviccenia germinans), welke herkenbaar is aan de ‘snorkel’ worteltjes of penwortels die uit de grond steken.
De derde is de Witte mangrove (Laguncularia racemosa), een boom die geen karakteristieke aanpassingen aan de wortels heeft aangezien deze soort voorkomt op het droge deel van het mangrovebos. Dit zijn de hekkensluiters van het mangrovebos tezamen met de zogenaamde Buttonwood (Conocarpus erectus), een boom die helemaal geen mangrove is maar wel zoutminnend. Het blauwgrijze broertje van deze soort wordt regelmatig op het eiland gebruikt in de landscaping. Deze 2 laatste boomsoorten staan dan niet direct met hun wortels in het zoute water, maar hebben wel aanpassingen om goed te overleven in zoute gronden aan de rand van het water. Zo slaan ze onder andere het zout op in hun dikke bladeren die vervolgens afvallen wanneer die verzadigd zijn.
Verschillen in mangrovebossen
Toch zijn er wel verschillen tussen de diverse mangrovebossen op de wereld. De relatief kleine patches met mangroven die we hier op de eilanden hebben vergelijken zich bijvoorbeeld niet met de grote uitgestrekte mangrove wouden in bijvoorbeeld Suriname waar grote groepen rode en witte ibissen, reigers en andere watervogels huizen. Het verschil in grootte op onze eilanden maakt ze echter niet minder waardevol. Juist door de kleine hoeveelheden die we hier hebben zullen we er voorzichtig mee om moeten gaan, tenminste als we gebruik willen blijven maken van al die voordelen die ze ons bieden.
Mangroves in gevaar
Mangroves worden voortdurend bedreigd en met name op kleine eilanden zoals de ABC-eilanden, waar toenemende ontwikkelingsdruk en het niet prioritiseren van mangrovebehoud en -beheer heeft geleid tot de verschrikkelijke vernietiging van waardevolle mangrovegebieden. We zullen hier binnenkort meer over schrijven.